Mae Cyngor Sir Fynwy wedi bod yn gweithio gyda Chynghorau Tref a Chymuned a thrigolion i ddatblygu gwelliannau mannau gwyrdd ar gyfer natur a phobl trwy Grid Gwyrdd Gwent a Phartneriaethau Natur Lleol.
Eleni, mae’r ffocws ar wella mannau gwyrdd yn y Goetre, Llanofer, Brynbuga, Llangybi, a Rhaglan, ynghyd â safleoedd dethol yn Llandeilo Bertholau, Y Fenni a Threfynwy.
Mae’r Gronfa Ffyniant Gyffredin a Chronfa Lleoedd Lleol ar gyfer Natur Llywodraeth Cymru wedi cefnogi’r dyluniad ac wedi darparu cyllid ar gyfer cyflawni’r mentrau ymarferol hyn ar draws 15 o safleoedd.
Mae Seilwaith Gwyrdd yn cwmpasu creu a rheoli mannau gwyrdd bywiog, gan gynnwys prosiectau fel plannu coed brodorol, rheoli dolydd a choetir, a sefydlu cynefinoedd sy’n gyfeillgar i fywyd gwyllt, gan gynnwys pyllau a gwlyptiroedd.
Rydym yn awyddus i glywed gan gymunedau lleol a gwahodd trigolion i rannu eu barn ar welliannau bioamrywiaeth arfaethedig. Mae’r Cyngor wedi ymgynghori â chynghorau cymuned ac wedi cynnal cyfarfodydd cyhoeddus, ond mae adborth pellach yn hanfodol.
Gall trigolion gymryd rhan drwy ymweld â gwefan Monlife a chwblhau holiadur byr cyn y dyddiad cau, sef hanner nos, sef dydd Gwener, 17eg Ionawr, 2025.
Mae coridorau gwyrdd a mannau gwyrdd cydgysylltiedig yn llwybrau hanfodol i fywyd gwyllt, gan gynnig cysgod a bwyd wrth gysylltu tirweddau mwy o amgylch ein hardaloedd trefol. Wrth i fannau trefol ddod yn fwyfwy pwysig ar gyfer cadwraeth bywyd gwyllt, nod y Cyngor yw datblygu cynefinoedd brodorol sy’n cefnogi bioamrywiaeth.
Bydd dyluniadau arfaethedig ar gyfer y mannau gwyrdd yn ategu eu defnydd presennol tra’n sicrhau manteision niferus, gan gynnwys ecosystemau cydnerth, llesiant cymunedol gwell, lliniaru newid yn yr hinsawdd, gwell ansawdd aer, storio carbon, datrysiadau rheoli llifogydd a mwy o fynediad i fyd natur.
Pwysleisiodd y Cynghorydd Catrin Maby, Aelod Cabinet dros Newid Hinsawdd a’r Amgylchedd, bwysigrwydd mewnbwn trigolion: “Bydd y arlowg yma i gael well dealltwriaeth o beth mae pobl eisau o rhan corridor gwyrdd yn eu ardaloedd. Rwy’n annog pawb i ymweld â thudalen Prosiect Seilwaith y Coridor Gwyrdd a Monlife a rhannu eich adborth. Bydd eich cyfraniadau yn gyrru’r prosiectau hyn yn eu blaenau.”
Rydym yn galw ar bob crefftwr, artist, gweuwr, carthffosydd, dechreuwyr, arbenigwyr, pawb!
Ymunwch â ni wrth i FioTapestri Partneriaeth Grid Gwyrdd Gwent (GGGP) fynd AMDANI dros fioamrywiaeth a newid hinsawdd!
Mae pobl bob amser wedi dathlu bywyd gwyllt sy’n bwysig iddynt drwy gyfrwng celf, a dyna ffocws y gwaith o greu Biotapestri Gwent Fwyaf (GG) gan y GGGP. Nid tapestri traddodiadol mohono ond darn amlgyfrwng sy’n dathlu bioamrywiaeth – mae Tapestri Bywyd yn ein cynnal ni i gyd. Bydd BioTapestri GG yn dathlu bioamrywiaeth gysylltiedig a gwych y rhanbarth.
Unwaith y bydd wedi’i gwblhau, bydd yn 70m o hyd ac yn cynnwys 20 panel yn darlunio’r rhywogaethau eiconig a geir yng nghynefinoedd coetir, dyfrol, glaswelltir a threfol pob Sir.
Wrth greu’r tapestri, bydd cyfranwyr yn gallu darganfod popeth am ein hecosystemau anhygoel a’r rhywogaethau sy’n byw yn y cynefinoedd hynod ddiddorol hyn.
Ymwelwyr â Sioe Brynbuga a’r Fenni Werddach oedd y cyntaf i gyfrannu eu sgiliau crefft. Gwnaethant greu dail y ddraenen wen ar gyfer panel trefol Sir Fynwy, sy’n cynnwys adar y to digywilydd, gan drawsnewid y cynllun yn realiti syfrdanol!
Dywedodd y Cynghorydd Catrin Maby, Aelod Cabinet Cyngor Sir Fynwy dros Newid Hinsawdd a’r Amgylchedd: “Mae Partneriaeth Grid Gwyrdd Gwent yn gwahodd pawb i ddod yn rhan o’n stori gyffredin; trwy gelf, gallwn ddathlu a gwarchod bioamrywiaeth anhygoel ein rhanbarth. “
Mae Cyngor Sir Fynwy wedi lansio ymgynghoriad ar y Cynllun Gweithredu Adfer Natur Lleol (CGAN) a’r Strategaeth Seilwaith Gwyrdd.
Rhwng 14eg o Fedi a’r 24ain o Hydref, ein nod yw deall sut mae’r argyfwng hinsawdd a natur yn effeithio ar drigolion Sir Fynwy a chasglu gwybodaeth werthfawr ar sut y gallwn gefnogi ein cymunedau.
Mae Cyngor Sir Fynwy yn ddiwyro yn ei ymrwymiad i wella a chadw ein hamgylchedd naturiol o dan Ddeddf Amgylchedd Cymru 2016. Mae ein Strategaeth Argyfwng Hinsawdd a Natur wedi’i hadeiladu ar bedwar piler cydgysylltiedig: Allyriadau Cyngor, Adfer Natur, Afonydd a Chefnforedd, a Chymunedau a Hinsawdd. Yn ganolog i’n hymdrechion, mae piler Adfer Natur, a fydd yn cael ei ddatblygu drwy Gynllun Gweithredu Adfer Natur Lleol Sir Fynwy (CGAN) a’r Strategaeth Seilwaith Gwyrdd.
Mae’e CGAN Lleol Sir Fynwy yn gydweithrediad rhwng Cyngor Sir Fynwy a Phartneriaeth Natur Leol Sir Fynwy. Mae’n darparu map ffordd ar gyfer ymdrechion cadwraeth lleol, gan gynnig camau ymarferol i wrthdroi dirywiad bioamrywiaeth a chryfhau cydnerthedd ecosystemau ar draws Sir Fynwy. Nod y cynllun yw cefnogi pawb, o unigolion a chymunedau i fusnesau a chadwraethwyr.
Mae’r Strategaeth Seilwaith Gwyrdd yn cwmpasu holl gydrannau naturiol ein tirwedd, gan gynnwys coed, planhigion, mannau gwyrdd, glaswelltiroedd, a nodweddion dŵr fel pyllau ac afonydd. Mae’r elfennau hyn yn hanfodol ar gyfer iechyd yr amgylchedd, lles cymdeithasol a sefydlogrwydd economaidd. Nod ein strategaeth yw creu rhwydwaith cysylltiedig o fannau gwyrdd i wella iechyd, cefnogi bioamrywiaeth, gwella cydnerthedd ecosystemau, cynyddu gwytnwch hinsawdd, cadw ein tirweddau, a hyrwyddo twf economaidd cynaliadwy. Mae ffocws allweddol ar warchod ac adfer cynefinoedd naturiol i gefnogi bywyd gwyllt a chynyddu gwytnwch ecosystemau drwy brosiectau a phartneriaethau arloesol, gan wella canlyniadau iechyd yn y pen draw a hyrwyddo gweithredu hinsawdd ar raddfa fwy.
Mae ein hymgynghoriad, sy’n cael ei lansio heddiw yn Sioe Brynbuga, yn gyfle hollbwysig i chi rannu eich adborth ar y CGAN a’r Strategaeth Seilwaith Gwyrdd. Mae eich barn ar sut mae’r argyfwng natur yn effeithio ar Sir Fynwy a’ch syniadau am y cymorth sydd ei angen i gymell cymunedau i weithredu yn amhrisiadwy.
Ar ddydd Sadwrn, 10fed Awst, ymunodd teuluoedd â Diwrnod Antur Hygyrch Awyr Agored MonLife yng Nghanolfan Awyr Agored Gilwern.
Roedd y diwrnod yn llawn o weithgareddau a fwynhawyd gan deuluoedd a swyddogion, gyda gwên yn amlwg ar wynebau pawb a fynychodd. Un o uchafbwyntiau’r diwrnod oedd sgwrs rhwng mab a’i dad. Clywyd y mab yn annog ei dad i “Dal yn dynn, Dadi!” wrth iddynt fwynhau’r abseilio.
Roedd y gweithgareddau, a addaswyd fel bod pawb yn gallu cymryd rhan, yn cynnwys abseilio, saethyddiaeth, chwarae dŵr, pentyrru cewyll, a llawer mwy.
Dywedodd y Cynghorydd Angela Sandles, Aelod Cabinet Cyngor Sir Fynwy dros Gydraddoldeb ac Ymgysylltu: “Roedd yn ddiwrnod gwych yng Nghanolfan Awyr Agored Gilwern. Roedd y diwrnod yn caniatáu i ni roi cyfle i deuluoedd ddod draw a chymryd rhan yn y gweithgareddau rhad ac am ddim sydd ar gael yn y ganolfan. . Bydd gweld pawb yn cymryd rhan gyda gwên yn aros gyda mi am amser hir yn fy nghof.”
Ariennir y prosiectau hyn yn rhannol gan Lywodraeth y DU drwy Gronfa Ffyniant Gyffredin y DU.
Mae Canolfan Awyr Agored Gilwern wedi’i lleoli yng Ngilwern, Y Fenni, ac mae wedi’i lleoli ger rhai o’r amgylcheddau awyr agored gorau y gallech fod am ddod o hyd iddynt unrhyw le yn y DU, gan gynnwys Afon Wysg, y Mynyddoedd Du a Bannau Brycheiniog ar garreg y drws. Ar y safle, mae llety cyfforddus gyda digon o le yn yr ardaloedd cymunedol i blant ddod at ei gilydd a dathlu eu cyflawniadau ar ôl diwrnod prysur o weithgareddau anturus.
Mae Cyngor Sir Fynwy yn falch iawn o gyhoeddi bod ein hatyniadau a mannau agored yn parhau i ennill cydnabyddiaeth, gyda Gwobr y Faner Werdd.
Parc Cefn Gwlad Rogiet yw’r ychwanegiad diweddaraf at ein rhestr nodedig o enillwyr.
Cynhaliwyd cyflwyniad Gwobr y Faner Werdd ar ddydd Mawrth 16eg Gorffennaf, gydag Owen Derbyshire, Prif Weithredwr Cadwch Gymru’n Daclus, yn cyflwyno’r wobr.
Roedd y Cynghorydd Pete Strong yn falch o dderbyn y wobr fel Is-Gadeirydd Cyngor Sir Fynwy.
Mae’r wobr hon yn cydnabod lleoliadau sy’n cynnig cyfleusterau rhagorol ac ymrwymiad parhaus i wasanaeth o safon uchel.
Mewn mannau eraill yn Sir Fynwy, roedd Gwobrau’r Faner Werdd ar gyfer
· Hen Orsaf Tyndyrn – sydd wedi derbyn gwobr ers 2009
· Castell a Pharc Gwledig Cil-y-coed, a anrhydeddwyd ers 2013
· Dolydd y Castell yn y Fenni, ers 2014
Yn ogystal, mae gerddi a mannau gwyrdd ar draws y Sir hefyd wedi cael eu cydnabod gyda Chamlas Sir Fynwy ac Aberhonddu yn ennill Gwobr y Faner Werdd am y bedwaredd flwyddyn yn olynol a ‘Busy Bees Garden’ yn Nhrefynwy hefyd yn mwynhau llwyddiant am y tro cyntaf yn ennill y Faner Werdd.
Mewn mannau eraill yn Sir Fynwy, roedd Gwobrau Cymunedol y Faner Werdd ar gyfer:
· Parc Bailey, Y Fenni
· Dolydd Caerwent
· Gardd Gymunedol Cil-y-coed
· Coetir Crug
· Dôl Crug
· Rhandiroedd Crucornau
· Gardd Gymunedol Goetre
· Brynbuga Bwytadwy Rhyfeddol
· Perllan Gymunedol Laurie Jones
· Parc Mardy
· Pentref Cyfeillgar i Fywyd Gwyllt Rogiet
· Y Cornfield.
Mae Cadwch Gymru’n Daclus yn gweinyddu rhaglen Gwobr y Faner Werdd yng Nghymru, gyda chefnogaeth gan Lywodraeth Cymru. Gwirfoddolodd arbenigwyr annibynnol mewn mannau gwyrdd eu harbenigedd i werthuso’r ymgeiswyr yn erbyn meini prawf trwyadl megis bioamrywiaeth, glendid, rheolaeth amgylcheddol, a chyfranogiad cymunedol.
Dywedodd Aelod Cabinet Cyngor Sir Fynwy dros Gydraddoldeb ac Ymgysylltu, Angela Sandles: “Mae hyn yn dyst i ymroddiad a gwaith caled cymunedau ar draws Sir Fynwy wrth greu a chynnal mannau sydd nid yn unig yn gwella ein hamgylchedd ond sydd hefyd yn darparu asedau cymunedol amhrisiadwy i bawb eu mwynhau.
“Mae Cyngor Sir Fynwy yn llongyfarch holl dderbynwyr y gwobrau ac yn annog pawb i archwilio a gwerthfawrogi’r mannau gwyrdd rhagorol hyn sy’n cyfrannu at harddwch a bywiogrwydd ein sir. “Rydym yn gwahodd pawb i ddod i brofi’r harddwch naturiol a’r rhyfeddodau hanesyddol sydd gan ein parciau hynod i’w cynnig.”
Cynlluniwyd cynllun teithio llesol Cyswllt Cil-y-coed i greu rhwydwaith integredig o lwybrau rhannu defnydd, sy’n cysylltu ardaloedd preswyl presennol ac ar y gweill yn nwyrain Cil-y-coed a’r cylch gyda chyrchfannau lleol a thrafnidiaeth gyhoeddus. Y nod yw galluogi preswylwyr i ddefnyddio teithio llesol ar gyfer teithiau lleol a chysylltu gyda rhwydweithiau ehangach teithio llesol a thrafnidiaeth gyhoeddus Glannau Hafren drwy adeiladu llwybrau ansawdd uchel a chyfleus ar gyfer cerdded, olwyno a seiclo.
Cynllun Cyswllt Teithio Llesol Cil-y-coed
Mae cynllun Cyswllt Cil-y-coed yn canolbwyntio ar ogledd a dwyrain Cil-y-coed. Rhannwyd y cynllun yn dair adran wahanol* (gweler y cynllun isod):
Rhan 1: Yn rhedeg ar hyd llwybr hen reilffordd Dinham y Weinyddiaeth Amddiffyn, ychydig i’r de o’r Cae Grawn ym Mhorthysgewid, i fod yn gydwastad gyda Pharc Gwledig Castell Cil-y-coed. Mae’r prif waith adeiladu bellach wedi ei gwblhau, gyda pheth mân waith i’w gwblhau yn hydref 2024 sy’n cynnwys: plannu coed, tirlunio, goleuadau ac arwyddion.
Rhannau 2 a 3: O’r lefel gyda’r parc gwledig tua’r gogledd i Crug, gan groesi safleoedd CDLlD gogledd-ddwyrain Cil-y-coed. Mae aliniad llwybr yn cael ei ddatblygu.
Rhan 4 – Llwybr Aml-ddefnyddiwr: Yn rhedeg trwy Barc Gwledig Castell Cil-y-coed yn cysylltu â Chysylltiadau Cil-y-coed a’r B4245 ar yr ochr ddwyreiniol ac yn cysylltu â Church Road (ac ymlaen i Ganol Tref Cil-y-coed) ar yr ochr orllewinol.
*Caiff adrannau o’r cynllun eu cyflwyno fel y bydd cyllid a chyfyngiadau eraill yn caniatáu, h.y. nid o reidrwydd mewn trefn rifyddol.
Cynnydd Presennol
Rhan 1: Mae’r prif waith adeiladu bellach wedi’i gwblhau, gyda rhai mân waith eto i’w gwblhau yn hydref 2024 sy’n cynnwys: plannu coed, tirlunio, goleuadau ac arwyddion.
Mae croeso i chi ddefnyddio’r rhan hon o lwybr teithio llesol newydd Cysylltiadau Cil-y-coed ar gyfer cerdded, olwynio a beicio. Sylwch nad yw’r llwybr hwn yn cael ei hyrwyddo fel un hygyrch i bob defnyddiwr ar hyn o bryd ac mae’n cynrychioli’r cam cyntaf o ran darparu cysylltiad cyflawn o Borthsgiwed i Gil-y-coed.
Nodwch y canlynol os gwelwch yn dda:
Parc Gwledig Castell Cil-y-coed: Ar hyn o bryd, nid oes llwybr wyneb caled ffurfiol yn cysylltu’r llwybr tarmac hwn â ffordd wasanaeth tarmac y Parc Gwledig. Bydd angen i ddefnyddwyr sy’n dymuno parhau i mewn i’r Parc Gwledig ddefnyddio llwybrau glaswellt anffurfiol, sydd ag arwynebau anwastad, llethrau a giatiau.
Parc Elderwood: Nid oes cysylltiad ymlaen o ben y ramp i Barc Elderwood oherwydd bod y datblygiad tai yn dal i gael ei adeiladu.
Llun: Cysylltiadau Cil-y-coed cam 1 – Cyn ac ar ôl
Rhannau 2 a 3: Mae ymgynghorwyr a benodwyd gan CSF wedi cynnal astudiaeth o’r opsiynau sydd ar gael ar gyfer datblygu’r llwybr i’r gogledd a’r dwyrain o’r Parc Gwledig, gan ystyried y cyfleoedd allweddol a chyfyngiadau’r ardal hon. Mae Cyngor Sir Fynwy bellach yn bwrw ymlaen â’r camau nesaf i ddatblygu’r adran hon.
Rhan 4 – Llwybr Aml-Ddefnyddwyr: Mae ymgynghorwyr yn cael eu penodi i symud ymlaen â’r gwaith dylunio a chaniatâd hyd at y cam cyn-adeiladu ar gyfer llwybr teithio llesol newydd arfaethedig sy’n rhedeg o ben gogleddol Cam 1 y Cysylltiadau trwy ochr ddwyreiniol Parc Gwledig Castell Cil-y-coed i ymuno â ffordd darmac y parc gwledig presennol ychydig i’r dwyrain o nant Nedern. Mae gwaith asesu ar wahân ychwanegol yn cael ei wneud i edrych ar y cysylltiadau ymlaen i’r dwyrain a’r gorllewin.
Pam canolbwyntio ar ogledd a dwyrain Cil-y-coed?
Mae’r cynllun yn anelu i wella mynediad cynaliadwy i wasanaethau, siopau a safleoedd addysg a chyflogaeth o amgylch Cil-y-coed. Mae cynhyrchu teithiau yn gysylltiedig â’r datblygiad preswyl arfaethedig yn nwyrain a gogledd Cil-y-coed yn ogystal â’r angen i liniaru tagfeydd yn gysylltiedig gyda safleoedd cyflogaeth lleol a phontydd di-doll yr Hafren yn rhoi ysgogiad ychwanegol i’r cynllun, gan fod hwn yn gyfle i wneud teithio llesol y dull a ffefrir ar gyfer teithiau lleol ar gyfer preswylwyr hen a newydd fel ei gilydd.
Mae cynllun Cyswllt Cil-y-coed a gyflwynir mewn camau yn canolbwyntio ar ddwyrain Cil-y-coed, yn cynnwys cysylltu gyda datblygiadau tai oddi ar Heol yr Eglwys a Heol Crug i sicrhau fod gan breswylwyr cyfredol a phreswylwyr y dyfodol opsiynau trafnidiaeth cyfleus, iach a chynaliadwy, i leihau a rheoli effaith traffig ffordd poblogaeth gynyddol a chyfeirio preswylwyr ac ymwelwyr i ganol y dref fel cyrchfan leol.
Isod mae manylion ein Map Teithio Llesol ar gyfer Cil-y-coed, yn dangos faint o amser y byddai’n ei gymryd fel arfer i deithio yn yr ardal leol. Bydd yr ardaloedd datblygu lleol, a ddangosir mewn brown, yn cynnwys parseli o fannau gwyrdd (h.y. mae’r safleoedd a ddangosir yn cynnwys ardaloedd na fydd adeiladu):
Beth yw teithio llesol?
Mae teithio llesol yn derm a ddefnyddir i ddisgrifio cerdded, olwyno neu seiclo i gyrchfan y mae Deddf Teithio Llesol (Cymru) 2013 yn eu disgrifio fel “teithiau pwrpasol”. Nid yw’n cynnwys teithiau a wneir yn llwyr ar gyfer hamdden er y gallai wella gweithgareddau hamdden yn sylweddol drwy helpu i gysylltu’r rhwydweithiau. Gellir defnyddio Teithio Llesol i fynd i’r ysgol, gwaith, gwasanaethau a siopau, neu fel un o nifer o ddulliau teithio ar daith hirach – er enghraifft, cerdded i’r orsaf i ddal bws neu drên. Ffocws strategaeth teithio llesol Cyngor Sir Fynwy yw teithiau o dair milltir neu lai, sy’n golygu gwella seilwaith cerdded a seiclo o fewn cymunedau a rhwng aneddiadau cyfagos tebyg i Gil-y-coed, Porthysgewin a Crug, fel y gall teithio llesol fod yn ddewis naturiol ar gyfer teithiau lleol. Mae Cyngor Sir Fynwy hefyd yn anelu i weithio cysylltiadau teithio llesol i drafnidiaeth gyhoeddus, i gefnogi teithio cynaliadwy ar draws y sir.
Sut y caiff cynllun Cyswllt Cil-y-coed ei ariannu?
Caiff Cyswllt Teithio Llesol Cil-y-coed a’r Llwybr Amlddefnydd eu hariannu drwy grantiau Llywodraeth Cymru sydd wedi eu hanelu at welliannau i ddulliau trafnidiaeth gynaliadwy.
Sut y caiff tynnu coed ar hyd y llwybr teithio llesol ei liniaru?
Wrth adeiladu Cam 1, mae coed a llystyfiant wedi’u clirio i wneud lle i’r llwybr a’i rampiau mynediad. Roedd angen clirio coed ychwanegol hefyd mewn ymateb i glefyd (Chalara) coed yr ynn ar y safle ac fe’i cyfunwyd i fod yn fwy cost effeithiol. Roedd y gwaith clirio ond yn cynnwys yr hyn oedd ei angen i sicrhau bod yr hen reilffordd yn ddiogel ar gyfer y defnyddwyr presennol ac i alluogi adeiladu’r llwybr Teithio Llesol tra’n diogelu bywyd gwyllt ar y safle.
Disgwylir y bydd y llwybrau teithio llesol gwell yn cynyddu cyfleoedd lleol ar gyfer cerdded, olwyno a seiclo a dylai hynny gael effaith gadarnhaol hirdymor ar yr amgylchedd a bioamrywiaeth lleol fel y’i disgrifir yn Nghanllawiau y Ddeddf Teithio Llesol.